ZORIONEKO PAZKO EGUNAK/ PESACH


* * * * * * *
Egun hau gogoangarri izango duzue eta, Jaunaren ohorez, festa nagusiz ospatuko. Festa hau lege-indarrez ezarriko duzue belaunez belaun. Zazpi egunez legamia gabeko ogia jango duzue; beraz, lehenengo egunetik ez duzue legamiarik izango etxean. Zazpi egun horietan legamiadun ogia jango duen oro, Israel herritik bota egingo dute. Lehenengo egunean bezala, azkenekoan batzar sakratua izango duzue. Egun horietan ez duzue lanik egingo, bazkaria prestatzeko ez bada. Gorde, bada, Legamia gabeko Ogien Jai hau, egun horretantxe aterako baitzaituztet Egipto Lurraldetik gudaroste baten gisan. Lege-indarrez gordearaziko duzue jai hau belaunez belaun betiko. (Irteera 12: 14-17)

Maitasunez Elisabeth Elijahrengandik,

Eskerrik asko YAHUSHUAREN senitarte kuttuna urtebetetze zorion mezuengatik, baita opari ederrak, postalak eta dirutza eskuzabalengatik. Benetan maitatua sentitzen naiz 2009ko urtebetetze honetan nire bizitzan beste edozein baino gehiago. Hain bedeinkatua naiz eta Ministerio hau baita ere. Zuetariko batzuek idatzi zenuten eta niri galdetu nire adina, barre egin behar dut zeren gehienbat gizonak ziren. Erantzuna da: ni betiko 25 urtekoa izango naiz! Galdetu nire senar aproposari: berak esango dizu haren begietan ni bakarrik gazteago bihurtzen ari naizela!

Emakumea 39 urtekoa izan ondoren, nahi izaten du bere adina atzerantz kontatzea… eta horrela egin dut nik. Zeruan diotenez emakumeak ez dira agertzen 25 urte baino gehiagorekin, horrengatik baimena emana izan naiz Zerutik esateko 25 urte ditudala!

Nire urtebetetzeko zati garrantzitsuena YAHUSHUAK erabili zuen duela 14 urte jaiotza emateko Ahalguztidun Ministerio hau Interneten, milioiak atzeman izan duena YAHUSHUARENTZAT! Nire senarrak dio, ni jaio ez banintzen, ez zela egongo Haizezakarra Ministeriorik edo Haizeahalguztiduna Ministeriorik. Ez da harritzekoa deabruak hain gogor saiatu zela ni hiltzen.

Jaio berria nintzenean lehenengo aldiz erietxetik ekarria, nire aitabitxiak ziostan nire amak jaurti zidala eskailera atala batetik behera eta itxura zenez nik punpatu nuela. Hala ere, benetan aingeru batek ni hartu behar izan zidan zeren ez zidan agertu ezta ubeldurarik ere, eta nahiz eta nire etsaiek uste duten arraro xamar haien begietan naizelako arrazoia, nik badakit nire bizitza gordeta izan zenaren zergatia: nire bizitzan dagoen deialdiarengatik.

Berriz, YAHUVEHK beti bidaltzen ditu BERE Profetak abisua emateko HARK BERE Epaiketak bidali aurretik! Mesedez, ZUEK BENETAN MAITE BADUZUE YAHUVEH ETA YAHUSHUA ETA NAHI BADUZUE YAHUVEHREN HASERREA ZUEI EZ UKITZEA, OHORATU EZAZUE PAZKO DENBORALDI HAU. Irakurri behean dagoena eta GANTZUTU ZUEN ETXEAK ETA DAMUTU EDOZEIN BEKATUETATIK. Zeren hauxe da azkeneko Pazko denboraldia, zerbait zeharo harrigarri gertatu baino lehen, nik sentitzen dut eremu espiritualean. Ez daude hitzik adierazteko, eta horrela diote edozein Profeta gantzutua nik ezagutzen ditudanak. Abisua hartua zaude!

Alagalako, PAZKO DENBORALDIRAKO EZ GERO HIL ARKUMERIK! ZOAZTE SOILIK SUPERMERKATURA ETA EROS EZAZUE! Judu Mesianiko batzuek ordezkatzen dute artxoa oilasko batekin Pazko denboraldian. Esan behar dudan guztia da… YAHUSHUA ez dela oilasko baten irudia baizik eta artxoarena. Egizue ahal duzuen guztia halere, pentsamendua da kontuan hartzen dena.

Pazko janaria Israeldarrek ospatu zutena Egipton berezia zen beste Pazko afari guztienetatik ordura arte izandakoak. Lehenengoaren aurretik, zipriztindu behar izaten zuten artxoaren odola haien ate-alboetan eta ateburuetan, eta jan behar zuten presaka. Ordutik hona bilakaera izan du ohitura berdin ugari mantenduz, baita banaka batzuk gehituak izaten. Ezaguna duzue bat Irteera 11-12an.

Begira dezagun nola egiten den gaur egun.

Urtero Pazko aurretik, familia Mesianiko Judu batek eta Judu Ortodoxo familia batek jango du ahal den gehien etxeko janari guztiak, prozesatuak edota Pazko denboraldirako bilgotuak. Hau da legamia guztia kentzeko etxetik, edozein garau hartzitu ekoizkin, ore gazigarri, ogiak, opiltxoak, galletak, garagardoren legamia (sodio bikarbonatoa eta legamia hautsa). Jan ezin daitekeena saltzen da Judu ez den bati . Ez bakarrik Judu batek ezin duela inolako legamiarik jan Pazko astearen zehar, deitzen dena Legamia gabeko Ogiaren Festa, baizik eta ezin dute eduki etxean edota edozein legamiaren jabea izan. Normalean joan eta berrerosten dituzte haien ekoizkinak Festaren ostean. Legamiak iruditzen du bekatua eta ustelkeria. Pablok horrela dio 1 Korintoarrei 5:6-8: Ez duzue batere arrazoirik harrotzeko. Ez al dakizue legamia pixka batek ore guztia altxatzen duela? Bazter ezazue legamia zaharra eta izan ore berri, legamia gabeko pazko-ogiak bezala; izan ere, horixe zarete, Kristo gure Pazko-bildotsa opari eskainia izan denez gero. Ospa dezagun, beraz, Pazko jaia, baina ez legamia zaharrarekin, bekatu eta gaiztakeriazko legamiarekin, legamia gabeko pazko-ogiekin baizik, hau da, bihotz garbitasunez eta egiaz.

Azkeneko bilaketa legamiarena (onddo) egiten da Pazko (Pesach) aurreko gauean. Ohitura denez, argizaria, luma eta poltsa erabiltzen dira azkeneko bilaketa honetarako. Familiako kidea guztiek parte hartu behar dute bilaketa honetan. Inguru-minguru guztiek behe, apalategi eta armairuetan arakatuak izaten dira ogi birrin edo legamia ttipienen bila. Edozein hauts aurkitzen dena erratza pasatzen zaio lumarekin (erratz bezala) poltsaren barrura, beldurrez eduki lezakeelako legamiaren garau ttipiaren bat.

Tradizionalki, ogi legamiadun hamar zati ezkutatzen dira etxe guztiaren barnean eta errituala ez dago amaituta familiak aurkitu arte hamar zatiak. Aurkitutako puska guztiak erretzen dira hurrengo goizean, Pazkoa hasi aurretik. Hau tradizioa baino ez da, ez da beharrezkoa. Ziur nago ez zeudela umerik YAHUSHUAREN azkeneko Pazko Jaialdian. Bakarrik BERA eta dizipuluak. Legamia jadanik etxetik kanpo zegoen.

Pazko Jaialdi gauaren zehar eta 7 egun ondoren Pazko jarraian, deitzen dena Legamiarik gabeko Ogiaren Festa, ez du egon behar ez ogirik, ez beste edozer legamia duenik, eta hobe ez zuen etxeetan ahal bada.

Maneiatzea Pazko janaria da garbiketa prozesua. Erabiltzen den oro prestaketaren zehar, hozgailua, labea, gaineko, harraska, eta abar, arrastoa zeharo usnatua izaten da, maneiatu orduko. Beste behin, hau tradizioa baino ez da eta ez da egin behar.

Zeren eta legamia ttipiren bat konturatu barik utzia izan liteke sukaldeko tresna batean, Judu batzuek aurkitzen dute modu errazena haien bazkaria prestatzeko dela edukitzea sukaldeko ontziteria, mahai tresneria eta sukaldeko tresna bereziak gordeta bakarrik erabiliak izateko Pazko egunetan. Batzuek estali egiten dituzte haien erregailuak, horrela Pazko egunetako tresneriak ez du ukituko egunero erabiltzen diren labearen ingurua. Ni ez naiz joaten horrenbesteraino. Ez da behar. Bakarrik ez handizkatu erritualak. Aipatzen dut hau jakin dezazuen noraino serioski hartzen duten hauxe. Erabili zuen bereizmena beharrezkoa den jakiteko.

Sedera (ahoskatua luze entzuten den a-rekin, hau da, “Sader”) – Pazkoaren bazkaria – da Pazkoaren ospakizun zentrala. Sorrera dator gure Bibliako Eskrituretan gaur egun. Familia luzatu guztia bildu behar du elkarrekin. Joaten dira Janariaren zehar eta errepikatzen dute kondaira lehenengo pertsonan, haiek esklabo izango balira aske utziak faraoiaren zapalkuntzarengatik.

Liburu bat dago Haggadah deitua, zein pauso zehatzak eta tradizioak da Pazko Janarirako. Barnean ditu bedeinkazio guztiak, aginduak jateko, elkarren arteko kontakizuna Irteeraren gertakizunarena esklabotzatik, izurriteren bidez, Itxaso Gorriaren zeharkatzearen bidez, Legearen emanaldiaren bidez, eta Kanaan herrialdearen emanaldiaren bidez. Badaude ere abestiak eta salmoak irakurtzeko eta abar. Irteera Liburua irakurri soilik eta bedeinkatuak izango zarete. Ez da derrigorrezkoa Haggadah liburua erostea.

Pazkoan jaten dugu artxoa zeren YAHUSHUAK irudikatzen du bildotsa. Pazko Egunean, BERA izan zen Sakrifiziozko Bildotsa. Ordu berean Pazkoaren Bildotsa hil izan behar zenean, BERA hila izan zen. Ez dugu bakarrik ospatzen Pazkoa ohoratzen YAHUVEHK egin zuenagatik Israelgo haurrengatik (Irteera), baizik eta ohoratzen dugu Pazkoa Odol Berriko Akordioagatik. Bakarra Santu, orbain-gabe, Sakrifizioko Bildotsa, noren Odola gure bihotzeko ate-alboetan ipinia dena, eta HAREN Izena YAHUSHUA ha MASHIACH dena! Bakarrik HAREN Odolak salbatuko gaitu! Mesedez, gogoan izan Pazkoa askapen denboraldia dela, Irteeraren goraipamena, eta nor den gure benetako Pazkoa Artxoa, da YAHUSHUA ha MASHIACH!

Denboraldi oker honetan non gu bizi garen, ez da egongo inork mundu honetan behar ez duena nolabaiteko askapena. Mesedez, ospatu Pazkoa gurekin zuen erara. Ez da Pazko floraduna, YAHUSHUAK esan zidan deitzeko Piztuera Eguna! ETA BERA EZ ZEN BERPIZTU DOMEKAN, SABBATH ZAPATUAN BAIZIK, EGUZKIA SARTU AURRETIK. HURA EZ ZEN HIL BARIKUAN LARUNBATEAN BERPIZTU ZENEAN. GOGORATU HILOBIA HUTSIK ZEGOEN JADANIK EGUNSENTIAN DOMEKA GOIZEAN! YAHUSHUA benetan haserretzen da BERA hil zeneko eguna deitzen denean Bariku Ona. Aldiz, BERAK esan dit irakasteko eta esateko KRUZIFIZIOKO EGUNA. Ez ahaztu ez dela egon behar ogirik edo beste edozer legamia duenik. Zehaztasun gehiago plazaratuak izango dira hurrengo Pazko Berriaren sekzioan.

Seder Mahaia

Bildu zaitezte mahai inguruan, baina ez jan oraindik. Batzuek eratzan dira Seder mahai inguruan, mahai inguruan eratzan egitea gizon askatuaren seinalea zelako. Mahaian dagoen guztia bere esangura du. Gure Seder Mahaian jarriak izango gara aulki erosoetan.

Sedereko platerean dago: PAUSOAK SEDER BAZKARIRAKO
Seder bazkarirako pausoak honako hauek dira:

Ardo kopa batean ardoa isurtzen da, Judu gehienak ohitura dute batak besteei ardo kopak betetzea. Normalean etxeko Aitak dio bedeinkazio bat ardo koparen gainetik. Gero, etxe Judu tradizionaletan, eskuen garbiketa errituala egiten da bazkariaren aurretik. Tradizio gehienak, ez daukate bedeinkaziorik puntu honetan Seder bazkarian, alderantziz badago bedeinkazioa esaten dena eskuak garbitzerakoan, ogia jan aurretik denbora guztian.

Ardoa edan eta eskuak garbitu ondoren, barazkiak urperatzen dira ur gatzdun artean eta jaten dira.

Gero, Seder plateraren ogia apurtua izaten da. Erdia platerean uzten da, beste erdia ezkutatzen da eta azkenbururako apartatzen da. Hau da umeen atentzioa mantentzeko. Umeek aurkitu behar dute eta gorde azkenbururako, noiz buruzagiak gailentzen du aldatzen dohainen promesaren truk. Bazkariaren momentu askotan gauza asko gehituak izaten dira umeen atentzioa gordetzeko. Gauza garrantzitsuena da Irteerako historiaren kontaketa umeei. Berriro, hau da umeek dituzten gizakientzat eta jostalariagoa da eta erritual baten zatia. Ez da beharrezkoa. Ez zeuden umerik YAHUSHUAREN azkeneko azken Pazkoa, bakarrik Dizipuluak.

Irteerako kontakizunaren azalpenak dakar bakoitzaren parte maitagarriena: lau galderak, han bertan dagoen pertsona gazteenak egiten ditu galderak. Gure seme gazteen jada 18 urte ditu eta gorroto du Profeta mutiko Elijah deitua izatea. Baina ametsak izan zituenen gazte zen YAHUVEHK horrela deitua izatera. Berak irakurriko ditu hurrengoa, zeren bera izango da ume gazteena Sederean. Buruzagiak erantzuten du: Zergatik gau honetan jaten dugu bakarrik Matzah, zein ogia legamia gabea den? Zergatik gau honetan jaten ditugu belar mingotsak bereziki? Zergatik urperatzen ditugu belarrak birritan gau honetan? Zergatik eratzaten gara mahaian? Sinbolismoa azalduta dagoenean, kontatzen da Irteerako kontaketak. Irakurri daiteke hain justu liburutik bertatik, baina askotan buruzagiak joango da gelako batetik bestera galdetzen denoi berreraikitzeko kontaketaren zatiren bat. [Zer gogoratzen duzu zure Egiptotik irteterakoan?] Pertsona oro esango du zati bat bera esklabu izango balitz bezala, eta izurriteak ikusi izan balitu bezala eta Itxaso Gorria zeharkatu izan bazuen bezala eta gero begiratu Faraoiaren ejerzitoa urperatzen eta itotzen.

Eskuak garbituak izango dira berriro, bedeinkazio bikoitza ematen da matzaren gainean eta jan egiten da. Gero, errefaua jaten da zuzen edo urperatua haroset gozoaren artean. Edo, sandwich bat eginez matzah, errefaua eta harosetekin, edo agian, arkume pixka bat sartzen da sandwichean.

[Pazko estiloko janaria zerbitzatu eta jan egiten da puntu honetan.]

Janaria amaitzen da eta irakurtzen da Salmo 126. Zeremonia jarraitzen du irakurketa gehiagorekin, abesten eta YAHUVEH eta YAHUSHUA ohoratzen! Hau egingo dugu Judu Mesianikoak bezala. YAHUSHUAK hasi zuen Jaunaren Afaria lehenengo Pazko Janari honetan. Begira dezagun antzerakoak.

YAHUVEHK hasi zuen Pazkoaren Janaria gertakizunak gertatu aurretik hori ospatua izan behar zuela. YAHUSHUAK hasi zuen Pazkoaren Sedera, deitzen dena Jaunaren Afaria, oroitzapena egiten HAREN heriotzarena eta tirriatzen HAREN piztuera jazoerak gertatu aurretik.

YAHUVEHK esan zion Moisesi haientzat hartzeko artxoa lau egun hil aurretik. YAHUSHUA sartu zen Jerusalemen lau egun BERE gurutzefikapenaren aurretik. Biak gertatu ziren Abib hilaren 14garren egunean.

Israeldarrek sakrifikatu behar zuten arkume arra urte batekoa, haren biziaren onenean, gogorren zegoenean. YAHUSHUA 33 urte zituen, munduko indar eta heldutasunaren tontorra.

Arkume arra egon behar zen orbaingabea. YAHUSHUA da gure eredu perfekzioa eta bekatugabetasunarena, orbaingabea.

Artxoa da jasankor, babesgabea eta manukor heriotzaraino YAHUSHUA izan zen bezala.

Irteera 12:6: “Hilaren hamalaua arte gordeko duzue, eta egun horretan, ilunabarrean, israeldarren elkartekide guztiek hilko dute”. Israelgo bilkura osoa kongregazioarena hil behar zuten haien artxoak. Gutariko denok errudun garen bezala YAHUSHUAREN heriotzaz gurutzean. Gure bekatuak izan ziren HURA gurutzatu zituztenak.

Arkumearen odola ipini behar zen atearen bi alboetan eta ateburuan, horrela haiengandik pasatuko zen aurrerantz heriotza etorriko zenean Egiptora. YAHUSHUAREN Odola da mantentzen gaituena amaigabeko heriotzan.

Arkumea beterik erre egin behar zen- hezurrik apurtu gabe. YAHUSHUA gurutzatua izan zen eta hila inolako hezurrik apurtu gabe, nahiz eta soldaduak bidaliak izan ziren apurtzeko HAREN izter hezurrak HAREN heriotza arintzeko.

Afaria belar mingotsekin jan egin behar zen oroitzeko esklabotza mikatza, pairamen eta gogorkeriak Egipton. Pazkoaren Afarian oroitu behar dugu YAHUSHUARENGANAKO ankerkeria eta pairamendua.

Jan egin behar da legamia gabeko ogiarekin. Legamia (orantza) da ustelkeria, bekatua, ezpurutasunaren mota bat. Paulok ematen digu aplikazio espirituala 1 Korintoarrei 5:7-8 pasartean. Orantza gabeak izan behar gara, hustuak txartasuna eta gaiztakeria gugandik. YAHUSHUAK honi buruz hitz egiten du Mateo 16:6-12ra esaten duenean kontuz ibiltzeko fariseu eta saduzearren legamiaz. Israeldarrek presaka jan egin behar zuten zapatak aldean edukitzen, makila eskuan abiatzeko prest, tirriatzen haien etorkizuna gizaki askatuak bezala. Gu, Judu Mesianiko gisan, abiatzeko prest egon behar gara, behatzen eta zain egoten YAHUSHUA noiz etorriko den, irrikatzen gure etorkizunagatik zeruan gizaki askatuak bezala bekatutik.

Israeldarrek jarri zuten odola haien ate alboetan hainbat ordu gauerdia baino lehenago. Egiptoar oinkariek hartuko zuten hori arraro xamar eta barregarritzat. Zaurgarri egiten zien Egiptoar asmo gaiztoko biztanleei. Baina arkumearen odola babestu zieten heriotzatik.

YAHUSHUA onartu behar dugu gure Pazko Artxo bezala eta utzi HAREN Odola guri babesa emateko. Amaierarik gabe salbatuak gara aingeru suntsitzailearengandik, YAHUSHUAREN Odola daukagunean gure atearen alboetan eta gure bihotzetan.

Zer esan nahi du YAHUSHUAREN Odola edukitzea gure ate-alboetan?

Ezaupide etengabe ikus daitekeena eramatearen eginkizuna, esperimentatu, txistuka egin, eta zaurgarri egina, Israeldarrek zaurgarri ziren bezala odolarekin haien ate-alboetan, Egiptoarrek ikus dezaten eta barre egin eta iraindu.

Esan nahi du baita ere zeharo garbitzen lan egiten bilatzeko ustelkeriaren eta bekatuaren aztarnak gure bizitzetan, Juduak bezala zeharo txukuntzen haien etxeak legamiarengandik kandela eta luma batekin.

YAHUVEHK ordenatzen digun guztia egitea esan nahi du, Hamar Aginduak barnean. Ez hartzea YAHUVEHREN Izena alferrik. Zuk diozu: “Nola jakin dezaket hau egin dudala?” Ongi, deitzen diozu YAHUVEHRI HAREN Izen sagaratuaz edo deitzen al diozu bakarrik Jauna, edo Jainko, erabiltzen titulu bat HAREN Izena Sagaratua erabili ordez? Salmo 91 argi eta garbi dio: Erabiltzen duzu Hebrear Izen Sagaratu gantzutua gure Mesiasena? Edo bakarrik dakizu izen greziarra gure Mesiasentzat, Jesus deiturikoa?

Ohoratzen al duzu benetako Sabbath, YAHUSHUA ohoratzen zuena HARK ministratzen zuenean eta irakurtzen zuenean Torá Juduen Tenpluan? Ez zara aritzen gezurra sinesten, ez da? Zapatua domekara aldatua izan zela, edo edozein egun balio duela? Ez al zara oraindik konturatzen hau ez dela Judu izatearen kontua, obeditzen eta ohoratzen gure Sortzaileari buruz baizik, mundu hau sortu zuena 6 egunetan eta atseden hartu zuena zazpigarren egunean?

YAHUVEHK dio hau ezaugarria dela BERA eta HAREN seme-alabak, ezaupide betikoa esan nahi duena Sabbath betiko ohoratua izango duela. Irakurri zuek eta ikasi eta ager zaitezte gaindituak. YAHUVEHREN seme-alabak zarete? Orduan, zergatik ez zenuke ohoratu nahi HAREN Sabbath eta mantendu Santua HAREN aurrean? Hau ez da legalkeriatzat hartu behar Judu ortodoxoak bezala, Rabbi deiturikoak irakatsiak. Erlazioari buruz da gure Sortzailearekin, Sorkundearen ERREGEA, YAHUVEH izenekoa! Konturatzen al zara YAHUVEHK eskatu zuela ere gorde ditzagun HAREN Festa Santuak? Zer dira haiek? Espero dut, zuek ez duzuela uste hauexek direla egun paganoak Kristau Festak deiturikoak, ez da?

Jarraitzen dugun heinean gure ikasketa Irteerarena, guk behatuko dugu gauza ugari YAHUSHUARENGANAKO bereziak direnak eta askapena HARK ekarri diona gizateriari gurutzefikapenaren medioz, non YAHUSHUA bihurtu zen gure Sakrifizio Santu bakarra, prest egoten pairatzeko eta gure ordez hilda izateko. Batzuek deitzen diote honi “Ostirala Ona”. HURA ez zen hil ostiralean eta ni ez naiz inoiz eroso sentitu horri “Bariku Ona” deitzen egun hau. Izan ere, RUACH ha KODESHEK esan zidan horri deitzeko “Gurutzefikapenaren Eguna”.

Benetan uste dugu YAHUSHUA ez zela hilen artetik berpiztu domeka goiz batean, zeren Bibliak dio hilobia jadanik hutsik zegoen egunsentian. Guk uste dugu HURA piztu zela Sabbath amaitu orduko, zein izango litzatekeen larunbat batean ilunabarra heldu orduko. Easter izena Ishtar izenarekin zerikusia dauka. Ikasi hau zu zeu. Ishtar da jainko faltsu baten izena. Easter deitu beharrean, RUACH ha KODESHEK esan dit deitzeko “Piztuera Eguna”.

Amaitzeko, hori ez zen bukatu YAHUSHUAREN Piztuera Egunean… baizik eta lurrean amaitu zen behin-behinean Igokunde Egunean, HURA igo zenean Zeruraino, gu egingo dugun bezala noizbait. Behin-behinean esan dudan arrazoia da YAHUSHUA BERRIRO ITZULIKO DELAKO! Baina HARK ez ditu ipiniko BEREN oinak lur honetan, gaiztakeriatik garbitua izan arte. HARK ipiniko ditu HAREN oinak Olibondoen Mendiko tontorrean eta zati bitan apurtuko da zeren, mendia ere ezin du hartu Santutasuna.

Pazkoa da askapena eskatzeko denbora edozerengatik askapena behar duzunaz, orain eta azkeneko garai hauetan. Denok behar dugu Pazkoa.

Lurrean ez badizut ezagutzen, ezagutuko zaitut Zeruan!

Maitasuna eta bedeinkazioak YAHUSHUAREN Izenean

Elisabeth

Fedeari esker eraman zuen Jainkoak Henok heriotzarik jasan gabe, desagertu egin zen, Jainkoak eramanik. Baina eramana izan zela esan aurretik, Jainkoak nahi bezala jokatu zuela esaten du Liburu Santuak. (Hebrearrei 11:5)